Երեւան, 16 հոկտեմբեր 2025 – Արագածոտնի թեմի առաջնորդ, եպիսկոպոս Մկրտիչ Պրոշեանի ձերբակալութիւնը մտահոգիչ սրացում է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու եւ հայկական պետական համակարգի միջեւ երկար ժամանակ շարունակուող հակամարտութեան մէջ։ Եպիսկոպոսը երկու ամսով նախնական կալանքի է ենթարկուած Երեւանի առաջին ատեանին քրէական դատարանի որոշմամբ՝ դատաւոր Կարեն Ֆարխոյեանի ղեկավարութեամբ, հետաքննող պաշտօնեայի ներկայացուցած հայցի հիման վրայ։ Նոր պաշտպանը, Երեմ Սարգսեանը, յայտնել է, թէ այցելութիւնները կալանաւորեալին խիստ սահմանափակ են, բացառութեամբ մայրիկի այցերի, եւ պաշտպանութիւնը պատրաստուած է բողոքարկել որոշումը։
Միջնորդութիւններուն մէջ ընդգրկուած է նաեւ կղերական կազմին 2021 թուականի խորհրդարանական ընտրութիւններուն մասնակցելու եւ յատուկ թեկնածուի օգտին քուէարկելու համար պարտադրելու մեղադրանքը։ Պաշտպանութիւնը նշում է, թէ այդ գործողութիւնը մեղք չէր համարուում պնդուած ժամանակին, ինչ որ հարցականի տակ է դնում դատական գործընթացի օրինականութիւնը եւ համաչափութիւնը։ Մէկ ամսով կալանաւորուած է նաեւ Մուղնի Ս. Գեւորգ եկեղեցու հոգեւոր հովիւ, Հօր Գարեգին Արսենեանը։
Ըստ Էջմիածնի Սուրբ Աթոռի յայտարարութեան՝ ուժային կառոյցները վաղ առաւօտեան խուզարկութիւններ են իրականացրել Արագածոտնի թեմի կղերականների բնակարաններուն մէջ եւ թեմի վարչական շէնքում։ Դաւանանքի տասներկու հոգի, ինչպէս նաեւ երեք աշխատակից՝ հաշուապահը, գանձապահը եւ վարչական քարտուղարը — նոյնպէս կալանաւորուած են։ Յայտարարութիւնը նշում է «օրէնքի բացայայտ խախտումը», քանի որ եպիսկոպոսի եւ մի քանի հոգեւորականների գտնուելուն վայրը որոշ ժամանակ անյայտ էր մնացել, ինչ որ զրկեց իրաւաբանական օգնութենէն։ Սուրբ Աթոռը այս գործողութիւնները բնութագրում է որպէս «համակարգուած հակեկեղեցական արշաւ», որի նպատակն է թուլացնել Եկեղեցու իշխանութիւնը եւ վախ ստեղծել կղերականութեան ու հաւատացեալներուն մէջ։
Պրոշեանի դէպքը մեկուսացած չէ, այն ընդգրկուած է քաղաքական եւ կրօնական լարուածութեան լայն համատեքստին մէջ։ Այս տարուայ յունիսին Հայոց Կաթողիկոսը Շուէյցարիայում միջազգային կոնֆերանսին ժամանակ, նուիրուած կրօնական ազատութեան եւ արցախեան հայկական հոգեւոր ժառանգութեան պահպանութեանը, դատապարտեց «այս տարածքի օկուպացիան Ադրբեջանի կողմէ՝ Թուրքիայի աջակցութեամբ», ինչպէս նաեւ «ցամաքային եւ ռազմական գերիներուն պահումը կեղծ դատավարութիւններով»։ Աղբիւրներուն համաձայն, այս դիրքորոշումը առաջացուց բազմաթիւ ճնշումներ եւ յարձակումներ Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցւոյ դէմ, ցոյց տալով կրօնական ժառանգութեան պահպանութեան եւ քաղաքական միջամտութեան միջեւ կայուն հակասութիւնը։
Այս գործի համար ներգրաւուած 54 քննիչներուն օգտագործումը վկայում է պետութեան կողմէ գործին տրուած կարեւորութեան եւ միջոցներու անհամաչափութեան մասին։ Երեմ Սարգսեանի խոստովանութեամբ՝ այդ քննիչները «առանց հանգստի զբաղուած են Սուրբ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ գործերով», եւ կը հարցնէ․ «Այլ որ գործերուն մէջ ներգրաւուած են այսքան քննիչներ»։ Այս քայլը յստակ ցոյց կու տայ սպառնալիքի եւ դատական գործընթացի քաղաքականացման մտադրութիւնը։
Յատուկ դատավարութեան քննութիւնը հակակոռուպցիոն դատարանին մէջ սկսած է 00:30-ին։ Վաղ առաւօտեան, Ազգային անվտանգութեան ծառայութեան աջակցութեամբ, խուզարկութիւններ կատարուել են մի քանի հոգեւորականներու բնակարաններուն մէջ եւ թեմի վարչական շէնքին մէջ։ Երեք անձ, այդ թուում՝ եպիսկոպոս Պրոշեանը, ձերբակալուած են։ Այս գործողութիւնները իրականացուած են Հօր Արամ Ասատրյանի հանրային յայտարարութեան հիման վրայ, որին մէջ նշուած էր, թէ թեմը հրահանգած է կղերականութեան մասնակցիլ ընդդիմութեան ակցիաներուն 2021 թուականին։
Պրոշեանի գործէն դուրս՝ վտանգուած է Հայ Եկեղեցւոյ պատմական եւ բարոյական դերը։ Միջնադարէն ի վեր, Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին պահպանած է ազգային ինքնագիտակցութիւնը, փոխանցած պետականութեան գաղափարը եւ ներկայացուցչական մարմնի նման գործառոյթներ կատարել՝ իր ազգային եկեղեցական ժողովի միջոցով։ Նրան առաջնորդներուն վրայ յարձակումները մէկ եւս իմաստն է հարուած տալու ազգի հոգուն։
Կառոյցներուն կողմէ կիրառուող մեթոդները — նպատակային ձերբակալութիւններ, ներխուժող խուզարկութիւններ, կալանաւորեալներուն գտնուելիքի թաքցնում — յիշեցնում են ավտորիտար ռեժիմներու փորձը եւ խիստ շեղուած են իրաւունքի պետութեան նորմերէն, որ յարգում է կրօնական ազատութիւնը։ Այս գործողութիւնները կրնան ամրապնդել վախի մթնոլորտը, բաժանել կղերականութիւնը եւ թուլացնել հասարակական միասնականութիւնը։ Պատմաբաններն ու դիտորդները զգուշացնում են կառոցային ճգնաժամի վտանգի մասին, որ կրնայ խորացնել քաղաքական իշխանութեան եւ հոգեւոր հեղինակութեան միջեւ անդունդը։
Հայաստանը կանգնած է պատմական ընտրութեան առաջ՝ շարունակել ճնշումները՝ վտանգելով երկրի սոցիալական եւ բարոյական շերտը, կամ ճանչնալ Եկեղեցւոյ կենտրոնական դերը եւ ապահովել իր գործելու ազատութիւնը, որ կենսական նշանակութիւն ունի ազգային կայունութեան համար։ Հայ ժողովուրդը եւ միջազգային համայնքը պէտք է ուշադիր հետեւեն զարգացումներին եւ խորհեն այն վտանգաւոր ուղու մասին, որուն մէջ պետութիւնը, յարձակում կատարելով իր կրօնական հաստատութիւններուն վրայ, սպառնում է ողջ ազգի ինքնութեան եւ պատմական շարունակականութեան։
Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Մկրտիչ Եպիսկոպոսի գործով ներգրաւուած է 54 քննիչ։ Այս մասին գրել է փաստաբան Երեմ Սարգսեանը։ «Մկրտիչ Սրբազանի գործը այն աստիճան «պետական կարևորութիւն» ունի, որ դրանով կազմուած քննչական խումբը բաղկացած է 54 քննիչից։ 54 քննիչ բան ու գործ թողած Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հարցերով է զբաղուում։ Էլ ինչ գործ գիտէք, որ այսքան քննիչ է ներգրաւուած»,- գրել է փաստաբանը։ Նշենք, որ Մկրտիչ Սրբազանի խափանման միջոցի քննարկումը Հակակոռուպցիոն դատարանում սկսուել է 00։30-ին։ Յիշեցնենք, որ այսօր վաղ առաւօտից Քննչական կոմիտէն ԱԱԾ-ի ուղեկցութեամբ խուզարկութիւններ է իրականացրել Արագածոտնի թեմի մի շարք հոգևորականների տներում, ինչպէս նաև հենց Արագածոտնի թեմի առաջնորդարանում։ 3 անձ՝ այդ թուում թեմի առաջնորդ Մկրտիչ Եպիսկոպոս Պռոշեանը, ձերբակալուել են։ Խուզարկութիւններն իրականացուել են Տէր Արամ քահանայ Ասատրեանի՝ Հանրային հեռուստաընկերութեան եթերում արուած յայտարարութեան հիմքով հարուածուած վարոյթի շրջանակներում։ Նա ասել էր, որ Արագածոտնի թեմից հրահանգ են տուել հոգևորականներին մասնակցել 2021 թ ընդդիմութեան ակցիաներին։
Հիմնական աղբիւրը՝ yerkir.am